02: Rausch der Geschwindigkeit - Szał prędkości
Gerhart Hauptmann: Der Apostel. Bahnwärter Thiel. Novellistische Studien, Berlin 1888.
Kolej szybko zadomowiła się w literaturze. W 1888 r. Gerhart Hauptmann opublikował to znane opowiadanie, którego akcja rozgrywa się w Erkner, między Frankfurtem a Berlinem.
Pierwszy frankfurcki dworzec zbudowano na wzniesieniu (obecnie Briesener Straße/ blisko Kamea), aby oszczędzić powolnym lokomotywom pokonywania znacznej różnicy wysokości w stronę Rosengarten.
[Stowarzyszenie Miłośników Kolei we Frankfurcie nad Odrą, kolekcja Lothar Meyer]
Drugi dworzec, położony nieco bardziej na południowy-zachód od dzisiejszej lokalizacji, został otwarty już cztery lata później. Przewozy rosły a połączenie do Wrocławia gwarantowało przyciągnięcie następnych pasażerów.
[Stowarzyszenie Miłośników Kolei we Frankfurcie nad Odrą, kolekcja Lothar Meyer]
Kolej dociera do Frankfurtu nad Odrą
Aby stworzyć warunki rozwoju handlu na wschodzie Prus, należało w pierwszej kolejności połączyć nową linią kolejową Berlin z Frankfurtem nad Odrą a następnie również z Wrocławiem. Jednak jej budowa przedstawiała pewne trudności. Ich przezwyciężenie opłaciło się, ponieważ linia kolejowa wkrótce stała się ważnym elementem pruskiej i europejskiej sieci kolejowej.
Po udzieleniu koncesji przez Prusy Towarzystwo Kolei Berlin-Frankfurt wybudowało najpierw linię z Berlina do Frankfurtu. Dla budowy kolei można było wykorzystać stosunkowo płaską dolinę Sprewy od Berlina aż poza Fürstenwalde, przekraczając jedynie kilka obszarów bagiennych i strumieni. Bardziej wymagające były wzgórza Oderhöhen między Briesen a Frankfurtem, gdzie spadek i podjazd dla ówczesnych lokomotyw był bardzo stromy.
W 1842 r. uroczyście oddano kolej do użytku mieszkańców Berlina i Frankfurtu. Od tej pory podróż między tymi dwoma miastami zajmowała im trzy godziny. Wcześniej ryzykowna jazda dyliżansem pocztowym trwała aż 14 godzin. Łatwo sobie wyobrazić zdumienie świadków tych wydarzeń oraz ich obawę przed nowym środkiem transportu.
Kolejnym logicznym krokiem było przedłużenie linii do Wrocławia. W ten sposób powstała Kolej Dolnośląsko-Marchijska. Dzięki temu kolej na stałe zyskała znaczenie gospodarcze. Nowa linia została otwarta dla ruchu pasażerskiego w 1846 r. a wkrótce potem także dla towarowego. Początkowo linia przebiegała przez Gubin, ponieważ okazały most kolejowy we Frankfurcie powstał dopiero w 1870 r., wraz z otwarciem Kolei Marchisjko-Poznańskiej.
Kolej z Frankfurtu do Berlina okazała się wyjątkowa pod jeszcze innym względem. W 1852 r. jako pierwsza linia kolejowa została wykupiona przez państwo i stała się kamieniem węgielnym naszej dzisiejszej sieci kolejowej, ukształtowanej przez państwo.
Frankfurt nad Odrą stał się węzłem kolejowym, z którego rozchodziły się linie kolejowe na zachód i wschód Europy. Dostawy węgla ze Śląska dawały impuls dla rozwoju gospodarki. Oczywiście w czasie wojen linia kolejowa była wykorzystywana również do transportów militarnych.
[Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz, I. HA Rep. 93 E, Nr. 781, Bl. 267-268]
Pierwszy rozkład jazdy Kolei Berlinsko-Frankfurckiej. Początkowo codziennie kursowały dwa pociągi pasażerskie i jeden pociąg towarowy w każdym kierunku.
[Archiwum Miejskie w Erkner]
